De waarheid

Wacht – meen je dat echt?

Soms spreken mensen de waarheid zonder dat je het doorhebt. Informatie die buiten ons referentiekader valt, wordt dan genegeerd, misbegrepen en/of weggelachen. Een menselijke reactie. Het is daarom ook dat in het lijstje ‘hoe herken je het als iemand zichzelf iets wil aandoen’ onder meer staat: ‘als de persoon in kwestie zegt dat hij of zij zichzelf iets wil aandoen’. We nemen dergelijke meldingen niet altijd serieus omdat we het ons niet kunnen – of willen – voorstellen.

Ik heb me er ook schuldig aan gemaakt. Op uitwisselingsjaar tijdens mijn studie zei mijn IJslandse vriendin Sigrun dat ze Serbian (een Servische jongen aan wie we zijn echte naam nooit hadden gevraagd) wel zag zitten. Serbian was luid, stonk naar alcohol en droeg een te strak voetbalshirt. Hij keek je nooit aan en lachte iedereen uit. Tijdens een concert begon Sigrun hem te kussen. Ik vloog een meter de lucht in. Ze had het nochtans aangekondigd.

Ik word hieraan herinnerd door een recente ontwikkeling in de Nederlandse politiek. Tijdens mijn stage leerde ik een videokunstenaar kennen. Zijn glorietijd beleefd in de jaren zestig, had hij nu een soort van anarchistisch tv-programma op een lokale Amsterdamse zender. Het duurde heel de nacht van zaterdag op zondag, gasten (veel politici, maar ook kunstenaars en wetenschappers) schoven aan wanneer ze wilden en Heineken was hoofdsponsor. Een paar keer kwam ik mee, achter de schermen, waar ik met een blikje bier op een tafel kroop en de uitgelaten discussies tussen mensen-onder-elkaar gadesloeg. Veel lachen, veel op schouders slaan. Veel kostuums ook, voor een krakersinitiatief. Maar wat wist ik ervan, de kunstenaar droeg inmiddels ook al lang een pak.

De presentatoren van het programma dronken en smoorden vrolijk mee. Eén van hen kreeg landelijke bekendheid toen hij in 2004 als medewerker van Geert Wilders naar buiten kwam. Verbouwereerd werd mijn videokunstenaar geïnterviewd in De Volkskrant: “Hij maakte wel veel racistische opmerkingen, maar we dachten altijd dat dat grappen waren.” Vandaag is die man voorzitter van de Tweede Kamer – nadat zijn partij de grootste van het land werd.

Wacht – meen je dat echt?

Het duurt even voordat je het onder de knie hebt, de vraag te stellen zonder wereldvreemd over te komen, zonder de schwung uit een gesprek te halen, zonder de onderliggende lach volledig te doven. Maar het is het waard, denk ik.